Doświadczenie w rozwoju. W jaki sposób Polska osiągnęła wyjątkowy rozwój gospodarczy w Europie?

Doświadczenie w rozwoju. W jaki sposób Polska osiągnęła wyjątkowy rozwój gospodarczy w Europie?

2024/10/06Argaam

Tej nocy, 9 listopada 1989 roku, gdy upadła żelazna kurtyna, został napisany nowy rozdział w historii Europy, dobitnie ukazując głębię przepaści dzielącej wielowiekowych sąsiadów.

 Przepaść ekonomiczna była tak ogromna, że ujawniła społeczne i kulturowe dysproporcje, których wielu się nie spodziewało: podczas gdy Polska walczyła o wzrost, Niemcy Zachodnie pewnie kroczyły ku dostatniej przyszłości.

 – Perspektywy gospodarcze w Europie Wschodniej uległy jednak znacznemu ożywieniu dzięki pogłębieniu integracji gospodarczej na starym kontynencie w latach dziewięćdziesiątych XX wieku.

 Zjednoczone Niemcy dążyły do stworzenia jednolitej gospodarczej strefy wpływów w swoim wschodnim sąsiedztwie, nawet jeśli wymaga to intensywnych działań dyplomatycznych na szczeblu unijnym.

 W latach dziewięćdziesiątych kraje Europy Wschodniej przeszły gwałtowną transformację gospodarczą, a fabryki stały się warsztatami do montażu gotowych produktów według gotowych projektów, w celu przyciągnięcia inwestycji zagranicznych, które szukały niskich kosztów produkcji.

 – Kraje te zapewniały tanią i elastyczną siłę roboczą, wykonując wymagane zadania z dużą precyzją, co pozwoliło na eksport dużych ilości produktów przemysłowych o niskiej wartości dodanej na rynki światowe.

 Na przykład w Polsce udział płac w PKB spadł w ciągu dwóch dekad z 63 proc. do 46 proc., czyli znacznie mniej niż w bogatych krajach europejskich.

 Dla zobrazowania tej różnicy należy przytoczyć fakt, że pracownik niemieckiej fabryki samochodów zarabiał miesięcznie czterokrotnie więcej niż w Polsce, Czechach, Słowacji czy na Węgrzech.

 Dla krajów Europy Wschodniej przystąpienie do Unii Europejskiej w 2004 r. było nowym darem na życie, otwierającym szerokie perspektywy rozwoju i dobrobytu.

 Kraje te były świadkami dużego napływu inwestycji zagranicznych, zapewniły swoim pracownikom szerokie możliwości zatrudnienia, a swoim studentom możliwość studiowania na najlepszych uniwersytetach.

 Unia Europejska w znacznym stopniu przyczyniła się do wsparcia gospodarek tych krajów, udzielając im ogromnej pomocy finansowej, która doprowadziła do niezwykłego wzrostu PKB.

 Od 2004 r. polska gospodarka jest ściśle związana z Niemcami, a znaczenie Niemiec dla Polski polega na tym, że stanowią one kluczowy filar polskiej gospodarki, odpowiadając za prawie jedną czwartą polskiego eksportu, wyprzedzając znaczenie sześciu największych rynków dla jej eksportu razem wzięte, a z drugiej strony udział Polski w niemieckim eksporcie nie przekracza 6%.

 Polska osiągnęła bezprecedensowy sukces gospodarczy w Europie, gdzie jej wzrost gospodarczy trwa nieprzerwanie przez trzy kolejne dekady.

 Jej PKB gwałtownie wzrósł, mnożąc się dziesięciokrotnie w ujęciu nominalnym i wzrastając sześciokrotnie po korekcie kosztów utrzymania.

 Co więcej, Polska ma imponujące wskaźniki społeczne, z najniższą stopą bezrobocia w swojej historii, najniższą śmiertelnością niemowląt w porównaniu z Kanadą, najwyższą średnią długością życia kobiet w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi i najniższymi wskaźnikami przestępczości z użyciem przemocy w porównaniu z Wielką Brytanią.

 Również przemysł motoryzacyjny przeszedł nieoczekiwaną radykalną transformację, a kraje Europy Wschodniej, na czele z Polską, okazały się czymś więcej niż zwykłymi zakładami montażowymi.

 Kraje te były w stanie przejść do bardziej zaawansowanego etapu łańcucha wartości, w którym są w stanie projektować i produkować komponenty samochodowe, a nie tylko montować importowane części.

Fabryki w Europie Wschodniej ewoluowały od importu komponentów z krajów Europy Zachodniej do produkcji wysokiej jakości komponentów lokalnie.

 Polska poszła o krok dalej i poszła w kierunku eksportu całych samochodów, oprócz ich podstawowych komponentów, takich jak silniki i baterie do samochodów elektrycznych.

 Z drugiej strony, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. wiązało się z dużymi nadziejami na jakościowy skok w poziomie życia i wzroście gospodarczym oraz na nowe możliwości dla Polaków.

 – Akcesja ta ujawniła jednak inny aspekt Unii, jakim jest dominacja krajów założycielskich, na czele z Francją i Niemcami, w formułowaniu polityki i kierowaniu inwestycjami zgodnie z własnymi interesami.

 Na przykład w obszarze infrastruktury w projektach unijnych w Polsce dużą uwagę poświęcono rozwojowi osi Wschód-Zachód, która wzmocniła pozycję Niemiec i ich portów nad Morzem Północnym, kosztem osi Północ-Południe, która uczyniłaby z Polski ważny ośrodek handlowy w Europie Wschodniej.

 Kiedy Polska zaczęła odnotowywać niezwykłe sukcesy w sektorze transportu drogowego, Niemcy dążyły do wprowadzenia nowych ograniczeń dla kierowców ciężarówek, szkodząc konkurencyjności polskich firm, które zatrudniają setki tysięcy pracowników i odpowiadają za dużą część PKB.

 W Polsce przepisy unijne wydają się być stosowane wybiórczo, na korzyść krajów bogatych, kosztem interesów nowych państw członkowskich.

 – Równowaga sił w Unii stopniowo się jednak zmienia, co może prowadzić do fundamentalnych zmian w polityce Unii, które mogą być nie do zaakceptowania przez wszystkich.

 W ostatnich latach w stosunkach polsko-niemieckich dochodzi do narastających napięć politycznych i gospodarczych. Na froncie politycznym poważne zaniepokojenie w regionie budzi sceptycyzm co do powagi stanowiska Niemiec w sprawie naruszeń ukraińskiej suwerenności, w szczególności groźby odcięcia dostaw gazu do Europy.

Co gwarantuje, że ten scenariusz nie powtórzy się z Polską?

 Na froncie gospodarczym, choć stosunki handlowe między oboma krajami nadal w dużym stopniu opierają się na tradycyjnym modelu niskokosztowej produkcji, nowe wskaźniki wskazują na głęboką zmianę w polskim krajobrazie gospodarczym.

 Dzięki inwestycjom w zaawansowane technologie, takie jak nanosatelity i zaawansowane systemy obrony powietrznej, Polska jest w stanie konkurować z Niemcami w strategicznych sektorach.

 Gwałtowny wzrost start-upów technologicznych, które przyciągają ogromne inwestycje, odzwierciedla przejście w kierunku gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach.

 Nic dziwnego, że Niemcy, wykorzystując swoje wpływy w UE, dążą do blokowania strategicznych polskich projektów, takich jak budowa nowych elektrowni jądrowych czy rozwój dróg wodnych.

 Projekty te stanowią bezpośrednie zagrożenie dla interesów niemieckich portów, ujawniając intensywną konkurencję gospodarczą między oboma krajami.

 – Wzorce współpracy gospodarczej opartej na podziale pracy między państwami centralnymi i peryferyjnymi są coraz częściej kwestionowane na poziomie globalnym i regionalnym.

 Wraz z rozwojem gospodarek peryferyjnych pojawiają się tendencje do niezależności i wyłączności, co może prowadzić do napięć i rywalizacji. Być może będziemy świadkami powtórki globalnych rozgrywek w skali regionalnej, czego dowodem jest rywalizacja polsko-niemiecka.

 Wraz z powstaniem Europy Wschodniej pojawiają się pytania o jej rolę w systemie międzynarodowym, ponieważ historia uczy nas, że ci, którzy nie zasiądą do stołu negocjacyjnego, staną się przedmiotem negocjacji.

 Źródło: The Guardian

https://www.argaam.com/ar/article/articledetail/id/1757931